Eenmaal op de verzengende Mesa-plateau aangekomen, bleek alle, door onze reisleider ingegeven angst voor de Indianen ongegrond en konden we, na een hartelijke ontvangst met de stam-oudsten, ‘aanschuiven’ voor een authentieke Hopi-maaltijd.
Nu waren mij de Indianen niet helemaal vreemd. Zo kreeg ik al op mijn zesde verjaardag al de gevraagde Wigwam met Indianen outfit en in mijn slaapkamer had mijn vader eerder al de muur opgesierd met een dergelijke krijger. Maar dat dit, noem het maar ‘oergevoel’, met de Indianen zo onderhuids aanwezig zou blijven, kwam pas aan het licht toen ik mij in oktober 1983 aansloot bij dit geselecteerde reis-gezelschap dat samen met een aantal gedreven VPRO-radiomakers nieuwsgierig was naar het lot van de Noord-Amerikaanse Indianen.
Wij, in een Greyhound bus met 36 kritische VPRO-leden, waren niet alleen gekomen om mee te eten, maar om onze blijk van betrokkenheid te tonen met de zoveelste op handen zijnde deportatie door de overheid. In Washington spreken ze liever van; ‘Relogation’. Maar in feite gaat het om het zelfde, en betekend dat de Indianen van hun land worden verwijderd om gedwongen naar onvruchtbare grond te verhuizen.
Ooit waren er 120 miljoen Indianen in Noord-Amerika, nu zijn dat er nog geen 1 miljoen.
Begin 1973 was de laatste keer dat er nog wereldwijd oprechte verontwaardiging was toen de honderden jonge leden van de American Indian Movement (AIM) zich 71 dagen lang wisten te verzetten tegen deportatie van Wounded Knee. Bij deze actie werd herdacht dat in 1890 bij een slachting 150 Indianen van de Sioux stam door de US-Cavalry gedood werden.
In de voor ons gecharterde Greyhound bus worden we in veertien dagen langs tal van Indianen reservaten geleid en krijgen we een duidelijk beeld van wat de Amerikaanse overheid voorheeft met deze oorspronkelijke bewoners.
De grootste bedreiging voor de Hopi- en Navajo-Indianen in het Noord-Oosten van Arizona, is vanaf 1968, de ‘Peabody Coal Company’. Met enorme graafmachines word de grond van de Indianen letterlijk onder hun voeten afgevoerd. De heilige oeroude grond die de Indianen al eeuwen lang bewonen is, zoals ze zelf noemen, hun ‘Moeder aarde’.
De ‘schat’ waar deze reuze machines onophoudelijk op de ‘Black-Mesa’ naar zoeken is het zwarte goud. Hier moet de welvaart van de VS van groeien. Helaas gaat dat ten koste van de welvaart of liever het welzijn van de oorspronkelijke bewoners.
Met de belofte dat ze op nieuwe grond het zelfbeschikkingsrecht terug krijgen wordt al snel geschonden. Het is slikken of stikken voor de sterk teruglopende Indianen populatie. Het vooruitzicht om zelf een nieuwe vorm van bestaan op te bouwen, in een reservaat zonder vruchtbare grond, lijkt een utopie. Nieuwe generaties zullen zich op de maatschappelijke ladder met de ‘blanke mens’ moeten meten, maar lopen vaak stuk op achterstand in taal en onderwijs.
Nu ik weet dat een Wigwam eigenlijk een Tipi heet, heb ik de ‘Indiaan’ beter leren begrijpen. Ze hebben respect voor alles wat leeft. Ontzag voor hemel en aarde en gaan daar op een verstandelijke en wijze manier mee om.
Het is verdrietig te constateren dat we met het verjagen van de inheemse volken de ‘nieuwe’ beschaving er niet verstandiger en wijzer op geworden is. We hadden immers zo veel van ze kunnen leren voor een betere wereld voor ons en toekomstige generaties.
Onze reisleider en Indianen-kenner bij uitstek, Dick de Soeten poseert (met vredespijp) na enig aandringen en enigszins moedeloos en met tegenzin op het bankje naast de nep indiaan, zoals die op de filmset van Old Tucson als figuratie dienst doet voor de vele Hollywood film die hier opgenomen zijn. Over het algemeen films waar de blanke overheerser het op moet nemen tegen de agressie van de Indianen. Het is maar hoe je het interpreteert.
(VPRO radiovernieuwers Peter Flik, Cor Galis en Walter Slosse (op de rug gezien) interviewen Apache schoolkinderen in Arizona).
Het is een van de laatste dagen van mijn reis door ‘Indianenland’ en voor ieder van ons een moment om wat stoom af te blazen. De reis die begon in de hoofdstad van Arizona, Phoenix, heeft ons via Flagstaff, Sedona, Grand Canyon, Monument Valley, Gouldings, Kayenta, Hotevilla, Holbrook, Globe en Tucson weer in Phoenix gebracht. Met een binnenlandse vlucht vertrekken we de laatste dag naar Los Angeles en zijn we weer in de keiharde Westerse ‘beschaving’ aanbeland.
Reisperiode: 15 t/m 30 oktober 1983.
VPRO-verslaggevers: Peter Flik, Walter Slosse, Fieneke Diamant en Cor Galis.
Reisleider: Dick de Soeten.
Bus Driver: Willy K. Fields.
Met dank aan.
VPRO-Radioreis werd uitgezonden in februari 1984.
In de Verenigde Staten van Amerika is weinig eerbied voor de lokale bevolking.
In Brazilië wordt nu op dezelfde wijze de leefwereld van de inheemsen vernietigd.
Respect voor de natuur en haar oorspronkelijke bewoners is in steeds minder landen te vinden.
Bezorgde groet,
Leuk om iets van deze reis op internet te zien. Toentertijd was ik 13 jaar. Ik weet het nog goed dat hij daar mee bezig was. Alle cassettebandjes van het radioverslag heb ik nog. Helaas is Dick de Soeten, mijn vader op 24 mei 2017 overleden.
Met vriendelijke groet,
Maarten
Dag Maarten,
Onlangs sprak ik met mijn dochter over de diepere levenswijsheden die worden gepraktiseerd door natuurvolken. Daarbij bleven ook de indianen niet onbesproken. Ik vertelde haar dat ik in de zeventiger jaren een collega had die veel wist over met name de Hopi indianen en wees haar op de boeken van je vader. In de tijd dat wij bij adviesbureau Crooijmans werkten was je vader bezig die boeken te schrijven en vertelde hij gepassioneerd over wat hem dreef. Een markante verschijning. Ik herinner mij zijn karakteristieke tweed jasje en vlinderdas. Spijtig te horen dat hij ons heeft verlaten. Gecondoleerd met je verlies.
Met vriendelijke groet,
Roland
Hallo Roland,
Inderdaad Adviesbureau Crooijmans. Ik kan me nog herinneren dat het aan het Wilhelminapark was gevestigd. Als kleine jongen kwam ik mijn vader vaak samen met mijn moeder ophalen. Uit zijn inboedel heb ik ook tekeningen (karikaturen) van mijn vader gezien van de personeelsleden van Crooijmans. Waarschijnlijk gemaakt n.a.v. een persooneelsfeest. Tja tijd gaat snel.
Bedankt voor je reactie.
Met vriendelijke groet,
Maarten